Geneesmiddelen op basis van diclofenac

Diclofenac is een veelgebruikte werkzame stof door patiënten en voorgeschreven door artsen om pijn en ontsteking te verlichten.

Diclofenac behoort tot de klasse van niet-steroïde ontstekingsremmende middelen, meer specifiek tot wat arylazijnzuurderivaten worden genoemd.

In dit artikel zullen we bespreken wat diclofenac is, de verschillende toedieningsvormen die beschikbaar zijn op de Belgische farmaceutische markt en advies voor het juiste gebruik.

Wat is diclofenac?

Zoals hierboven vermeld, behoort diclofenac tot de klasse van niet-steroïde ontstekingsremmende middelen (NSAID's). Het werkt door de productie van moleculen die verantwoordelijk zijn voor ontstekingen in het lichaam te blokkeren: prostaglandines.

Dit blokkerende effect vindt plaats op twee enzymen die cyclo-oxygenasen worden genoemd. Dit zijn specifiek de cyclo-oxygenase-enzymen die COX-1 en COX-2 worden genoemd.

Dankzij de werkingswijze staat diclofenac bekend om zijn pijnstillende (tegen pijn), koortswerende (tegen koorts) en ontstekingsremmende effecten. Het heeft ook een remmende activiteit op bloedplaatjesfuncties (korte-termijn anticoagulerende activiteit). Diclofenac wordt echter niet aanbevolen/voorgeschreven voor dit laatste doel.

Wat zijn de belangrijkste indicaties van diclofenac?

Diclofenac wordt voornamelijk gebruikt vanwege zijn ontstekingsremmende en pijnstillende eigenschappen. Het wordt daarom regelmatig voorgeschreven door artsen voor aandoeningen zoals:

• gewrichtspijn (acute artritisaanvallen)
• tendinitis (ontsteking van pezen)
• acute spierpijn (rugpijn)
• artritis

Het is essentieel om op te merken dat diclofenac een medicijn is en dat het gebruik ervan moet worden overlegd met een arts.

De verschillende toedieningsvormen van diclofenac

Diclofenac kan in verschillende vormen worden ingenomen, waarbij sommige op recept verkrijgbaar zijn en andere zonder recept in de apotheek of online verkrijgbaar zijn. Over het algemeen wordt alles wat via de mond wordt ingenomen op recept verkregen, terwijl alle vormen voor lokaal gebruik geen recept vereisen.

Diclofenac op recept

Er zijn verschillende toedieningswegen voor diclofenac die een recept vereisen. Hier is een kort overzicht van de vormen van diclofenac die uw arts u kan voorschrijven.

1. Diclofenac-tabletten: Diclofenac-tabletten bevatten diclofenacnatrium (natriumzout van diclofenac). Er zijn verschillende doseringen beschikbaar. Voor directe afgiftevormen zijn doses van 25 en 50 mg per tablet beschikbaar, terwijl verlengde afgiftevormen (ook wel retardvormen genoemd) beschikbaar zijn in doses van 75 mg en 100 mg. De bekendste medicijnen zijn waarschijnlijk Voltaren©, maar ook Cataflam© en alle generieke geneesmiddelen (Diclofenac EG, ...) bevatten diclofenacnatrium in de vorm van tabletten. De aanbevolen maximale dosis is 150 mg/dag.

Voor tabletten van 50 mg is de aanbevolen dosering voor volwassenen 1 tablet 3x/dag.

De 75 mg tabletten (retardvormen) worden aanbevolen in een dosering van één tablet 2x/dag.

De 100 mg tabletten moeten in één keer worden ingenomen met een dosis van 100 mg/dag.

2. Zetpillen: Zetpillen met diclofenac worden vaak voorgeschreven voor mensen die geen medicijnen via de mond kunnen innemen. Ze zorgen ook voor snellere absorptie (voorkomen een deel van de zogenaamde eerste leverpassage). Zoals alle zetpillen worden ze in het rectum ingebracht. In België zijn er alleen Voltaren© zetpillen op de markt, gedoseerd op 100 mg per zetpil. De aanbevolen dosering voor deze zetpillen is 1 zetpil/dag. Het wordt aanbevolen om de zetpil 's avonds voor het slapengaan in te brengen voor het gemak.

3. Diclofenac-injecties: Injecties worden gebruikt wanneer snelle verlichting van pijn en ontsteking nodig is. Ze worden meestal gebruikt voor acute pijn of wanneer snellere opname van het medicijn nodig is.

In België zijn de ampullen met diclofenac gedoseerd op 75 mg/3 ml. De injectie moet worden toegediend door een arts of verpleegkundige. De aanbevolen injectieplaats is de bil. De aanbevolen dosis is één ampul per dag. In sommige gevallen en voor een korte periode (aanvangsbehandeling) kan de arts deze dosering verdubbelen. In de dagelijkse praktijk is deze situatie echter relatief zeldzaam.

Diclofenac zonder recept

In België zijn de enige vormen van diclofenac die zonder recept verkrijgbaar zijn de topische vormen. Met topische vormen worden alle toepassingswijzen van diclofenac op de huid bedoeld.

Verkrijgbaar in de vorm van gels en pleisters, zijn er tal van diclofenacgels zonder recept verkrijgbaar.

De meest bekende in deze categorie is zonder twijfel de Voltaren Emulgel©. Voltaren Emulgel is het toonaangevende merk in België in deze medicatiecategorie. Beschikbaar in concentraties van 1% en 2%, kan de Voltaren-gel worden gebruikt voor incidentele pijn aan het bewegingsapparaat, lage rugpijn of spierpijn. Deze toedieningsvorm wordt gebruikt voor lokale pijnverlichting.

Deze gels kunnen ook chronisch worden gebruikt, met name om lokaal verlichting te bieden bij artroseproblemen bij patiënten.

De gels worden zachtjes gemasseerd op het pijnlijke gebied. Gels met een dosering van 1% worden 3 tot 4 keer per dag aangebracht, terwijl gels met een dosering van 2% tweemaal per dag worden aangebracht.

Naast de gelvorm kan diclofenac ook worden aangebracht in de vorm van pleisters op de huid. Deze pleisters worden gedurende 12 uur aangebracht en zorgen voor een voortdurende lokale afgifte van diclofenac.

De bekendste topische merken van diclofenac in België zijn: Voltaren Emulgel 1%©, Voltaren Gel 2%©, Diclofenac EG© gel of Kinespir©.

Het meest voorkomende bijwerking bij het lokale gebruik van diclofenac is huiduitslag. Deze kan zich uiten als jeuk, eczeem, dermatitis of roodheid.

Conclusie

Het gebruik van diclofenac als ontstekingsremmend middel moet worden begeleid door een zorgverlener (apotheker of arts). Als u echter last heeft van acute of chronische pijn in het bewegingsapparaat, kan diclofenac na overleg met uw arts verlichting bieden.

Het gebruik ervan is echter alleen op recept voor inwendige toedieningsvormen. We raden u daarom aan uw arts te raadplegen voordat u diclofenac in welke vorm dan ook via de mond inneemt.

Alleen topische vormen hebben geen recept nodig en kunnen sommige spier- en peesaandoeningen bij patiënten verlichten.

NB: Dit artikel vervangt geen medisch advies. Als u spier-, bot- of peespijn heeft en diclofenac wilt gebruiken als symptomatische behandeling of onderhoudsbehandeling, raden we u aan uw huisarts of orthopedisch arts te raadplegen.